Erken Ergenlik Döneminde Dijital Oyun Bağımlılığı, Akran İlişkileri ve Serbest Zaman Aktivite Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.70736/spjses.284Anahtar Kelimeler:
Akran ilişkileri, Erken ergenlik, Dijital oyun bağımlılığı, Serbest zamanÖzet
Yapılan çalışmada erken ergenlik döneminde dijital oyun bağımlılığı, akran ilişkileri ve serbest zaman aktivite düzeyi arasındaki ilişkileri ölçümlemek amaçlanmıştır.Araştırmanın örneklemi; 2021-2022 eğitim-öğretim yılı Koç Ortaokulu 6. ve 8. sınıf öğrencilerinden basit seçkisiz örneklem yöntemiyle gönüllülük esasına göre elde edilen 413 öğrenciden oluşmaktadır. Veriler; “Dijital Oyun Bağımlılığı”, “Akran Ilişkileri” ve “Serbest Zaman Aktivite Düzeyi” ölçeklerinin demografik sorularla birleştirilerek uygulanmasından elde edilmiştir. İlişkisel tarama modeli kurularak veriler SPSS 22 paket programıyla değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgularda serbest zaman aktivite düzeyi cinsiyete göre anlamlı farklılaşmazken, dijital oyun bağımlılığında erkekler lehine farklılık belirlenmiştir. Akran ilişkilerinde ise kızlar lehine koruma, yakınlık ve yardım alt boyutlarında anlamlı farklılık görülmüştür. Serbest zaman aktivite düzeyi ile dijital oyun bağımlılığı arasında anlamlı farklılık bulunamamıştır. Yaş ile serbest zaman aktivite düzeyi; dijital oyun bağımlılığı ile akran ilişkileri arasında negatif yönde ilişki kurulmuştur. Serbest zaman aktivite düzeyi akran ilişkilerini pozitif yönde ve anlamlı etkilerken; serbest zaman, akran ilişkileri ve dijital bağımlılık arasında anlamlı ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak erken ergenlik döneminde dijital oyun bağımlılığı, akran ilişkileri ve serbest zaman aktivite düzeyi arasında ilişkinin olduğu belirlenmiştir.
Referanslar
Altun, M., & Atasoy, M. (2018). Investgation of digital game addicton of children between 9-11 age groups: kırşehir sample. International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(33), 1740-1757.
Arslan, S. (2011). Serbest zaman kullanımı: Sıradan serbest zaman etkinlikleri ve sistemli serbest zaman etkinlikleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 1-10.
Atak, F. (2020). 10-14 yaş arasındaki çocukların dijital oyun bağımlılığı ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Atik, Z. E., Çoban, A. E., Çok, F., Doğan, T., & Karaman, N. G. (2014). Akran ilişkileri ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 433-446. https://doi.org/10.12738/estp.2014.2.1778.
Ayyıldız, D. (2021). Ortaokul öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı, davranışsal-duygusal sorunlar ve olumsuz bilişsel hatalar arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Barışık, H. (2021). Lise öğrencilerinin çevrimiçi oyun bağımlılığı ile akran ilişkileri arasındaki bağın incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
Bayhan, P., & Işıtan, A. G. S. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: Akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(20), 33-44.
Bayram, A. & Şahin, E. (2024). Bağımlılıkla mücadele yöntemleri önleyici tedbirler ve farkındalık. N. E., Ekinci & A. Bayram, Dijital Oyun Bağımlılığı: Oyuna Gelme (s. 65-82). Nobel yayınevi.
Bayram, A. & Sezer, B.S. (2024). Bağımlılık ve dijital oyun bağımlılığı. N. E., Ekinci & A. Bayram, Dijital Oyun Bağımlılığı: Oyuna Gelme (s.1-20). Nobel yayınevi.
Bilgin, H. C. (2015). Ortaokul öğrencilerinin bilgisayar oyun bağımlılık düzeyleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Bingöl, H. B. (2021). Teknolojinin serbest zaman aktiviteleri ve kamusal mekan kullanımı üzerindeki etkileri. Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Bukowski, W. M., Hoza, B., & Boivin, M. (1994). Measuring friendship quality during pre and early adolescence: The development and psychometric properties of the Friendship Qualities Scale. Journal of Social and Personal Relationships, 11, 471-484. https://doi.org/10.1177/0265407594113011
Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., & Kılıç Çakmak, E. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
Çakılcı, E. F. (2013). Çok oyunculu çevrimiçi video oyunu oynayan bireylerde video oyunu bağımlılığı ve saldırganlık. Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çakır, V. O. (2017). Üniversite öğrencilerin serbest zaman doyum düzeyleri ile serbest zaman yönetimleri arasındaki ilişki. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), 17-27.
Ceviz, E. & Genç, H. (2021). Çocuklarda obezite ve fiziksel aktivite. İ. Kayantaş & M. İlkim, Spor Bilimlerinde Araştırma ve Değerlendirmeler – I (s.175-202). Gece yayınevi.
Chiu, S. I., Lee, J. Z., & Huang, D. H. (2004). Video game addiction in children and teenagers in Taiwan. CyberPsychology & Behavior, 7(5), 571-581. https://doi.org/10.1089/cpb.2004.7.571.
Cloutier, R., & Onur, B. (1982). Ergenlik psikolojisinde kuramlar. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 27(2), 875-904. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000360
Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Güzel ve niteliksel yapının planlanması, görünümü ve değerlendirilmesi. Edam.
Davies, J., & Brember, I. (1999). Boys outperforming girls: A 8 year cross-sectional study of attainment and self-esteem in year 6. Educational Psychology, 19(1), 5-17.
Demiral, S. (2018). Açık alan rekreasyonuna katılan bireylerin serbest zaman tatmin düzeylerinin incelenmesi: Şavşat-Karagöl örneği. Yüksek lisans tezi, Batman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batman.
Doğruyol, S., & Yetim, Ü. (2019). Ebeveyne bağlanma, algılanan anne/baba tutumu ile akran ilişkileri arasındaki ilişkide benlik saygısının aracılık rolü. Nesne Dergisi, 7(14), 34-51. https://doi.org/10.7816/nesne-07-14-03
Dursun, A., & Çapan, B. E. (2018). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ve psikolojik ihtiyaçlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 128-140. https://doi.org/10.17679/inuefd.336272
Ekinci, N.E. & Sezer, B.S. (2024). Dijital oyunların tarihçesi ve gelişim süreci. N. E., Ekinci & A. Bayram, Dijital Oyun Bağımlılığı: Oyuna Gelme (s.21-34). Nobel yayınevi.
Eni, B. (2017). Lise öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve algıladıkları ebeveyn tutumlarının değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ergül, O. K. (2017). 12–14 yaş grubu ergenlerde ders dışı etkinlikler ve egzersiz kapsamında uygulanan fiziksel aktivite programının ilköğretim öğrencilerinin yaşam kalitesi üzerindeki etkileri. Yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
Faraji, H., & Özen, Z. (2022). Yetişkin ayrılık anksiyetesinin, ayrılık anksiyetesi ile beliren yetişkinlikte bireyleşme düzeyi arasındaki aracı rolü. Mavi Atlas, 10(1), 47-69. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1052353
Fisher, J. L. (1981). Transition in relationship style from adolescence to young adulthood. Journal of Youth and Adolescence, 14, 11-24. https://doi.org/10.1007/BF02088419.
Fox, J., & Tang, W. Y. (2014). Sexism in online video games: The role of conformity to masculine norms and social dominance orientation. Computers in Human Behavior, 33, 314-320. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.07.014
Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill.
Gül, S. K., & Güneş, İ. D. (2009). Ergenlik dönemi sorunları ve şiddet. Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 80.
Gülbetekin, E., Güven, E., & Tuncel, O. (2021). Adolesanların dijital oyun bağımlılığı ile fiziksel aktivite tutum ve davranışlarını etkileyen faktörler. Bağımlılık Dergisi, 22(2), 148-160. https://doi.org/10.51982/bagimli.866578
Günel, U., & Ergün, N. (2025). İlkokul öğrencilerinin ekran bağımlılığı, zorbalık ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Trakya Journal of Education, 15(1), 454-483. https://doi.org/10.24315/tred.1490539
Güvendi, B., Demir, G. T., & Keskin, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı ve saldırganlık. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 1194-1217. https://doi.org/10.26466/opus.547092
İşler, O., Demirci, N., & Karaca, A. (2020). Çocuklar için serbest zaman aktivite anketi'nin uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 31(1), 9-19. https://doi.org/10.17644/sbd.661978
Kazancıoğlu, G. (2014). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman aktivitesine katılmalarının depresyon düzeylerine etkileri. Yüksek lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
Kılıç, E. (2018). Az gören erişkin bireylerde serbest zamanla ilişkili aktivite performansını etkileyen faktörlerin kişi-çevre-aktivite modeli ile incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kılıç, K. M. (2019). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı, zorbalık bilişleri ve empati düzeyleri arasındaki ilişkiler. İlköğretim Online, 18(2). https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.562015
Kılıç, M. A. (2020). 15-18 yaş arası okul sporlarına katılan öğrencilerin dijital oyun bağımlılığı ile sosyal ve duygusal yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
Ko, C., Yen, J., Chen, C., Chen, S., & Yen, C. (2005). Gender differences and related factors affecting online gaming addiction among Taiwanese adolescents. Journal of Nervous and Mental Disease, 193, 273-277. https://doi.org/10.1097/01.nmd.0000158373.85150.57.
Lakot, K. (2015). Beden eğitimi öğretmeni adaylarında serbest zaman algısı ve engelleri. Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Lemmens, J. S., Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2009). Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media Psychology, 12(1), 77-95. https://doi.org/10.1080/15213260802669458
Melek, C. (2019). Spora katılımın akran ilişkileri üzerine etkisinin araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Burdur.
Moore, S., & Boldero, J. (1991). Psychosocial development and friendship functions in adolescence. Sex Roles, 25, 521-536. https://doi.org/10.1007/BF00290061
Musluoğlu, M. (2016). 15-19 yaş arası öğrencilerden oluşan bir lise örneğinde bağlantı noktaları ile internet ve dijital oyun yapısının ilişkisinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Özcan, G., & Yıldırım, S. (2011). Lisanslı olarak takım sporu ve bireysel spor yapan ile spor yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 111-135.
Pala, Y. (2025). Lise öğrencilerinin cinsiyetlerine ve spor katılımlarına göre dijital oyun bağımlılığının fiziksel aktivitelere etkisi. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences (JOSHAS), 11(1), 34-41. https://doi.org/10.5281/zenodo.14 744720
Pehlevan, Z., & Bal, S. İ. (2018). 13-15 yaş grubu çocuklarda spora katılımın akran ilişkileri ve sosyal destek alma üzerine etkisi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(4), 191-203.
Sahin, E., & Yalcin, I. (2024). Examining the relationship between the perceived benefit and life engagement of individuals participating in sportive recreational activities. Journal of Physical Education and Sport, 24(12), 2179-2186. https://doi.org/10.7752/jpes.2024.12317
Santrock, J. W. (2012). Ergenlik. Nobel Akademik Yayıncılık.
Savcı, M., & Aysan, F. (2016). Relationship between impulsivity, social media usage and loneliness. Educational Process: International Journal, 5(2), 106-115.
Şimşek, E., & Yılmaz, T. K. (2020). Türkiye'de yürütülen dijital oyun bağımlılığı çalışmalarındaki yöntem ve sonuçların sistematik incelemesi. Kastamonu Education Journal, 28(4), 1851-1866. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3920
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). ANOVA kullanan deneysel tasarımlar (Cilt 724). Thomson/Brooks/Cole.
Taneri, B. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı sonrası akran ilişkisine yönelik şiddet eğilimi ve zorbalık ilişkisinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi, Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Telford, A., Salmon, J., Jolley, D., & Crawford, D. (2004). Çocuklar için fiziksel aktivite anketlerinin güvenilirliği ve geçerliliği: Çocukların Boş Zaman Aktiviteleri Çalışma Anketi (CLASS). Pediatrik Egzersiz Bilimi, 16(1), 64-78.
Totan, T., & Yöndem, Z. D. (2007). Ergenlerde zorbalığın anne baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 8(2), 53-68.
Türker, N., Ölçer, H., & Aydın, A. (2016). Yerel halkın serbest zaman değerlendirme alışkanlıkları: Safranbolu örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 49-62.
Türkmen, M., Genç, H. & Ceviz, E. (2021). Oyun ve çocuk gelişimi. Z. Dinç, Spor Bilimleri II (s. 45-60). Akademisyen yayınevi.
Uludağlı, N. P., & Sayıl, M. (2009). Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı: Ebeveyn ve akranların rolü. Türk Psikoloji Yazıları, 12(23), 14-24.
Uslu, Ş. (2019). Lise öğrencilerinin internet bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı ve sosyal medyaya yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Vatansever, S. (2017). Lisanslı spor yapan ve yapmayan ergenlerin mental iyi oluş, benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı ve algılanan sosyal destek açısından karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Vollmer, C., Randler, C., Horzum, M. B., & Ayas, T. (2014). Ergenlerde bilgisayar oyunun bağımlılığı ve bunun kronotip ve kişilikle ilişkisi. Bilge Açık, 4(1), 1-9. https://doi.org/10.1177/2158244013518054
World Health Organization. (2018). International Classification of Diseases for Mortality and Morbidity Statistics (11th Revision). https://icd.who.int/browse11/l-m/en.
Yalçın-Irmak, A., & Erdoğan, S. (2015). Dijital oyun bağımlılığı ölçeği Türkçe formunun geçerliliği ve güvenilirliği. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16. https://doi.org/10.5455/apd.170337
Yiğit, E. (2017). Çocukların dijital oyun bağımlılığında ailelerin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
Zorbaz, O., & Dost, M. T. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-1), 298-310.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Mustafa Sezer, Ömer Cengiz

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.