Sağlıklı Beslenme ve Zihinsel Dayanıklılık: Amatör Futbolcular Üzerine Bir Çalışma
DOI:
https://doi.org/10.70736/spjses.275Anahtar Kelimeler:
Amatör futbolcu, sağlıklı beslenme, spor performansı, zihinsel dayanıklılıkÖzet
Bu araştırma, amatör futbolcuların sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumları ile zihinsel dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmaya Hakkâri’de amatör olarak futbol oynayan 157 sporcu katılmıştır. Katılımcılardan demografik bilgiler, spor geçmişleri ve yaşam tarzlarına ilişkin veriler kişisel bilgi formu ile toplanmış; sağlıklı beslenme alışkanlıklarını değerlendirmek için sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ölçeği, zihinsel dayanıklılık düzeylerini ölçmek için zihinsel dayanıklılık ölçeği kullanılmıştır. Verilerin normallik dağılımı Kolmogorov-Smirnov ve Shapiro-Wilk testleri ile değerlendirilmiş, normal dağılım gösteren değişkenler için bağımsız örneklem t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. ANOVA sonucu anlamlı fark tespit edilen değişkenler için Tukey HSD post-hoc testi kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla Pearson korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler, sağlıklı beslenme ile zihinsel dayanıklılık arasında pozitif bir ilişki olduğunu göstermiştir. Yaş değişkenine göre yapılan analizlerde, 22 yaş ve üzeri futbolcuların zihinsel dayanıklılık düzeylerinin 21 yaş ve altındaki futbolculara kıyasla daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Uyku düzeninin zihinsel dayanıklılık üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu, düzenli uyuyan futbolcuların zihinsel dayanıklılık düzeylerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Baba eğitim düzeyi değişkeni, futbolcuların beslenme bilgisi ve zihinsel dayanıklılık seviyeleri ile anlamlı bir ilişki göstermiştir. Ancak VKİ, alkol ve sigara kullanımı, lisans yılı ve anne eğitim düzeyi gibi değişkenlerin beslenme tutumları ve zihinsel dayanıklılık ile anlamlı bir ilişkisi bulunmamıştır. Sonuç olarak, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının geliştirilmesi ve uyku düzeninin düzenlenmesi, sporcuların zihinsel dayanıklılık seviyelerini artırmada önemli faktörlerdir. Bu doğrultuda, sporculara yönelik sağlıklı beslenme eğitimleri ve zihinsel dayanıklılığı destekleyici psikolojik programların oluşturulması önerilmektedir.
Referanslar
Ankara Büyükşehir Belediyesi. (2020). Sosyal hizmetler. Erişim tarihi: 15.01.2025 https://www.ankara.bel.tr/files/9716/3291/7339/sosyal_hizmetler.pdf
Bellos S., Skapinakis P., Rai D., Zitko P., Araya R., Lewis G., Lionis C., & Mavreas V. (2013). Cross-cultural patterns of the association between varying levels of alcohol consumption and the common mental disorders of depression and anxiety: secondary analysis of the WHO collaborative study on psychological problems in general health care. Drug and Alcohol Dependence, 133(3), 825-831. https://doi.org/10.1016/j.drugalcdep.2013.08.030
Bilge, M., Avcı, A., & Kale, M. (2021). Babaların psikolojik sağlamlık düzeyleriyle çocuk bakımına katılım düzeyleri arasındaki ilişki: Adana örneği. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(2), 375-382.
Boden, J. M., Lee, J. O., Horwood, L. J., Grest, C. V., & McLeod, G. F. (2017). Modelling possible causality in the associations between unemployment, cannabis use, and alcohol misuse. Social Science & Medicine, 175, 127-134. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2017.01.001
Chen, C. M., & Yoon, Y. H. (2021). Surveillance report #116: Trends in underage drinking in the United States, 1991-2019. National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Bethesda, MD.
Christodoulou, E., Deligiannidou, G.-E., Kontogiorgis, C., Giaginis, C., & Koutelidakis, A. E. (2024). Fostering resilience and wellness: the synergy of mindful eating and the mediterranean lifestyle. Applied Biosciences, 3(1), 59-70. https://doi.org/10.3390/applbiosci3010004
Connaughton D, Wadey R, Hanton S, Jones G. (2008). The development and maintenance of mental toughness: Perceptions of elite performers. Journal of Sports Sciences, 26, 83-95.
Crust, L. (2008). A review and conceptual re-examination of mental toughness: Implications for future researchers. Personality and Individual Differences, 45(7), 576-583. https://doi.org/10.1016/j.paid.2008.07.005
Devlin, B. L., & Belski, R. (2015). Exploring general and sports nutrition and food knowledge in elite male Australian athletes. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 25(3), 225-232. https://doi.org/10.1123/ijsnem.2013-0259
Erdoğan, N. (2016). Zihinsel Dayanıklılık Ölçeği (ZDÖ): Türkçe'ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Occupational Behavior, 3(1), 95-107.
Fullagar, H. H., Skorski, S., Duffield, R., Hammes, D., Coutts, A. J., & Meyer, T. (2015). Sleep and recovery in team sport: Current sleep-related issues facing professional team-sport athletes. International Journal of Sports Physiology and Performance, 10(8), 950-957. https://doi.org/10.1123/ijspp.2014-0565
Gómez-Pinilla, F. (2008). Brain foods: the effects of nutrients on brain function. Nature Reviews Neuroscience, 9(7), 568-578. https://doi.org/10.1038/nrn2421
Gülay Ogelman G., Yüce, G., & Yüce, A. (2022). Anne baba eğitim düzeylerine göre okul öncesi dönem çocuklarının sosyal-duygusal yeterliliği. Aurum Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 143-159.
Habay, J., Uylenbroeck, R., Van Droogenbroeck, R., De Wachter, J., Proost, M., Tassignon, B., ... & Roelands, B. (2023). Interindividual variability in mental fatigue-related impairments in endurance performance: a systematic review and multiple meta-regression. Sports Medicine-Open, 9(1), 14. https://doi.org/10.1186/s40798-023-00559-7
Hamstra-Wright, K. L., Coumbe-Lilley, J. E., Kim, H., McFarland, J. A., & Huxel Bliven, K. C. (2013). The influence of training and mental skills preparation on injury incidence and performance in marathon runners. Journal of Strength and Conditioning Research, 27(10), 2816-2827. https://doi.org/10.1519/JSC.0b013e31828a4733
Horsburgh, V. A., Schermer, J. A., Veselka, L., & Vernon, P. A. (2009). A behavioural genetic study of mental toughness and personality. Personality and Individual Differences, 46(2), 100-105. https://doi.org/10.1016/j.paid.2008.09.009
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (19. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
Lopresti, A. L., Hood, S. D., & Drummond, P. D. (2013). A review of lifestyle factors that contribute to important pathways associated with major depression: Diet, sleep, and exercise. Journal of Affective Disorders, 148(1), 12-27. https://doi.org/10.1016/j.jad.2013.01.014
Madrigal, L.; Hamill, S. and Gill, D. L. (2013). Mind over matter: The development of the mental toughness scale (Mts). The Sport Psychologist, 27(1), 62-77. https://doi.org/10.1123/tsp.27.1.62
Mah, C. D., Mah, K. E., Kezirian, E. J., & Dement, W. C. (2011). The effects of sleep extension on the athletic performance of collegiate basketball players. Sleep, 34(7), 943-950. https://doi.org/10.5665/SLEEP.1132
Marchant, D. C., Polman, R. C., Clough, P. J., Jackson, J. G., Levy, A. R., & Nicholls, A. R. (2009). Mental toughness: managerial and age differences. Journal of Managerial Psychology, 24(5), 428-437. https://doi.org/10.1108/02683940910959753
Marcora, S. M., Staiano, W., & Manning, V. (2009). Mental fatigue impairs physical performance in humans. Journal of Applied Physiology, 106(3), 857-864. https://doi.org/10.1152/japplphysiol.91324.2008
Maughan, R., Burke, L.M., & Coyle, E. F. (2004). Food, nutrition and sports performance II: The international olympic committee consensus on sports nutrition (1st Ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203448618
Meeusen, R., Watson, P., Hasegawa, H., Roelands, B., & Piacentini, M. F. (2006). Central fatigue: The serotonin hypothesis and beyond. Sports Medicine, 36(10), 881-909. https://doi.org/10.2165/00007256-200636100-00006
Miller, V., Mente, A., Dehghan, M., Rangarajan, S., Zhang, X., Swaminathan, S., ... & Lopez, C. (2017). Fruit, vegetable, and legume intake, and cardiovascular disease and deaths in 18 countries (PURE): a prospective cohort study. The Lancet, 390(10107), 2037-2049. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(17)32253-5
Nicholls, A. R., Polman, R. C., Levy, A. R., & Backhouse, S. H. (2009). Mental toughness in sport: achievement level, gender, age, experience, and sport type differences. Personality and Individual Differences, 47(1), 73-75. https://doi.org/10.1016/j.paid.2009.02.006
Sarı, İ. & Sağ, S. & Demir, A.P. (2020). Sporda zihinsel dayanıklılık: Taekwondo sporcularında bir inceleme, Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 22(4), 131-147.
Smith, M. R., Coutts, A. J., Merlini, M., Deprez, D., Lenoir, M., & Marcora, S. M. (2018). Mental fatigue impairs soccer-specific physical and technical performance. Medicine & Science in Sports & Exercise, 50(2), 426-435. https://doi.org/10.1249/MSS.0000000000000762
Tekkurşun Demir, G., Cicioğlu, Hİ., (2019). Sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ölçeği (SBİTÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 256-274. https://doi.org/10.31680/gaunjss.559462
Watson, A. M. (2017). Sleep and athletic performance. Current Sports Medicine Reports, 16(6), 413418. https://doi.org/10.1249/JSR.0000000000000418
Weiss, M. R., & Raedeke, T. D. (2004). Developmental Sport and Exercise Psychology: Research Status on Youth and Directions Toward a Lifespan perspective. In M. R. Weiss (Ed.), Developmental sport and exercise psychology: A lifespan perspective (pp. 1-26). Fitness Information Technology.
Yıldız, A.B. (2017). Sporcularda zihinsel dayanıklılık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dalı, İstanbul.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 İsa Aydemir, Necdet Erip, Tuğba Onat, Savaş Aydın, Oğuzhan Çalı
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
