CİDDİ SERBEST ZAMAN KATILIMINDA KADIN UZUN MESAFE KOŞUCULARININ DENEYİMLERİNİN ÖZ BELİRLEME KURAMINA GÖRE İNCELENMESİ

Özet

Bu çalışmanın amacı, ciddi serbest zaman aktivitesi olarak uzun mesafe koşu ile ilgilenen kadınların deneyimlerini Öz Belirleme Kuramı (ÖBK) çerçevesinde derinlemesine incelemektir. Kuramsal çerçeveye göre bir ciddi serbest zaman aktivitesine katılımın bireylerin özerklik, yeterlik ve ilişkili olma temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmasına nasıl etki ettiğini anlamak hedeflenmiştir. Çalışma nitel araştırma yaklaşımında, fenomenolojik desende tasarlanmıştır. Çalışma grubu maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Çalışma Ankara’daki bağımsız koşu gruplarına dahil 14 katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak bireysel görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde tematik analiz yöntemi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda kuramsal çerçeveye uygun olarak 3 ana tema oluşturulmuştur. Öz Belirleme Kuramı’nın temel psikolojik ihtiyaçları çerçevesinde oluşturulan birinci tema “Hayatın bir parçası olarak koşu”, ikinci tema “Serbest zamanın anlamı” ve üçüncü tema “Sosyal çevrenin inşası” olmuştur. Yapılan analizlere göre katılımcılar koşuyu hayatlarının bir parçası olarak görmelerine rağmen kendilerini uzun mesafe koşucusu olarak tanımlamakta tereddüt etmektedirler. Koşunun kendilerine bir hedef koyup onu başardıklarını görmenin kolay bir yolu olduğuna inanmalarının mutlulukları üzerinde büyük etkisi olduğunu vurgulamaktadırlar. Sosyalleşmeleri ve psikolojik rahatlamaları açısından da dâhil oldukları koşu guruplarını önemli görmektedirler. Sonuç olarak katılımcıların görüşlerine göre ciddi serbest zaman aktivitesi olarak uzun mesafe koşusunun kadınların özerklik, yeterlik ve ilişkili olma temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmasında etkili olduğu görülmüştür. Bu nedenle kadınların ciddi serbest zaman aktivitelerine yönlendirilmeleri önem taşımaktadır.